LEZEN WEL OF NIET
Een aantal malen heb ik het boek met trillende handen weg moeten leggen, gewoon omdat ik even niet verder kon lezen. Aprilheks, winterzusters en moederpassie van de schrijfster Majgull Axelsson had ik in één adem uitgelezen, maar dit boek: 'Ik heet geen Miriam' van deze schrijfster was soms te heftig voor mij.
Miriam is jarig en wordt 85 jaar. Ze gaat die dag met haar kleindochter een wandeling rond het meer maken en tijdens deze wandeling vertelt ze over haar verleden. De verschrikkingen die ze meegemaakt heeft in de concentratiekampen Ravensbrück en Auschwitz worden uitvoerig beschreven, inclusief een aantal experimenten van "dokter" Mengele.
Ik heb hier en daar wat van deze gruwelijkheden overgeslagen, want naast deze verhaallijn was er ook nog de verhaallijn van haar huwelijk. Een huwelijk waarin ze eigenlijk nooit afstand gedaan heeft van haar tweede rangs gevoel. Van daaruit accepteerde ze de positie van de vervangende moeder en de vervangende vrouw. Er vanuit gaande dat ze nooit geaccepteerd zou zijn wanneer men haar werkelijke identiteit kende, ze was immers geen Jodin maar een Romameisje, een zigeunerin, heeft haar doen besluiten haar leven lang met een tweede rangs positie, weliswaar in de hogere sociale klasse, tevreden te zijn.
Ze vertelt voor het eerst in haar leven hoe zij haar identiteit van een joods meisje, wat reeds gestorven was, gestolen heeft door tijdens een gruwelijk transport de kleren van het overleden meisje aan te trekken en vanaf dat moment is ze niet meer Malika, het zigeunermeisje, maar Miriam de Jodin van wie niets bekend is; en dit heeft ze in haar latere leven nooit meer recht gezet.
Echt heel beklemmend om te lezen en het zal dan ook een boek zijn dat ik niet zo snel meer vergeet, net zoals ik ooit Danseres zonder Benen geschreven door Clara Asscher-Pinkhof gelezen heb en nooit zal vergeten. Over de inhoud van dat boek is ooit een film of een documentaire verschenen, wat ik toen wel gezien heb, maar als men ooit dit boek zou gaan verfilmen, het boek is uiteindelijk mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van de Zweedse Cultuurraad in Stockholm, dus je weet maar nooit, dan ga ik dat absoluut niet kijken.
Ik heb dan ook grote bewondering voor de schrijfster die eerst research heeft gedaan naar al deze verschrikkingen, ze is naar beide concentratiekampen geweest en daarna heeft ze het ook nog eens moeten uitwerken in een leesbaar verhaal. Ik zou het absoluut niet kunnen en het verbaast mij dan ook niet dat ze in haar nawoord schrijft dat het haar soms heel erg zwaar is gevallen.
Toch vind ik het goed dat deze boeken geschreven worden, want door de opzet van dit verhaal, het hele oorlogsverhaal wordt immers aan de kleindochter verteld, is dit wel een boek die voor de jongere generatie toegankelijk is. Ik wil er dan ook niet altijd voor weglopen door het boek dan maar weg te leggen en het verder maar niet te lezen, omdat lezen nu eenmaal plezier moet verschaffen. Nee, soms is het goed om toch de waarheid, hoe wreed dan ook, onder ogen te zien, maar het vergt wel moed van mij om zo'n boek uit te lezen.
Dat lijkt me inderdaad een heftig verhaal. Ik denk dat ik me moeilijk een voorstelling kan maken van wat sommige mensen hebben meegemaakt.